Savaş Hileleri

Strategem (savaş hilesi, Çince ji) sözcüğü, Çince’de en eski askerlik kuramı metninde, Sun Tzu’nun “Savaş Sanatı” isimli incelemesinde geçer. Sözcük bu incelemenin ilk bölümünün başlığında yer almaktadır. Bu bölümde savaş sanatı, yanıltma, aldatma sanatı olarak tanımlanır. Sun Tzu için düşman karşısında askeri yoldan elde edilen zafer, savaş sanatı açısından yapılan değerlendirmede ancak üçüncü sırada yer alır. O, ikinci sıraya diplomatik araçlara başvurularak kazanılan zaferi koyar. Fakat ilk sırayı strategem yoluyla kazanılan zafer alır. Ünlü Prusyalı general, savaş kuramcısı ve stratejist Clausewitz’de “Savaş Üzerine” adlı kitabında bu konuyu savunmuştur.

Strategem, dar anlamda hile veya aniden tasarlanmış bir eylemden planlı olarak düşünülmüş bir eyleme kadar, geniş bir anlam yelpazesine sahiptir. Şu durumlar için söz konusudur:

İçinden çıkılması zor görünen, doğrudan bir çıkış yolu bulunamayan durumlar

Karşıdaki kişi tarafından görülmeyen, farkına varılmayan durumlar

Gizli olarak sahneye konulmuş ve bu nedenle çoğu kez tiyatro etkisi yapan, fakat karşıdaki kişinin gerçekmiş gibi etkilendiği durumlar

Sözcüğün en geniş anlamıyla “aldatma” gerektiren durumlar

Uygulayanın amacı bakımından “iyi” görünmekle birlikte karşı taraf için “kötü” olması gerekmeyen ve hatta onun için bile “iyi” sayılabilecek durumlar

Strategemlerin çeşitli kategorileri vardır:

Doğruyu tam göstermemek, başka şekilde göstermek, kamufle etmek

Karşı tarafta aldatıcı umutlar uyandırmak, yanlışı doğruymuş gibi göstermek, görünüşe aldanmayı sağlamak, kandırmak

Ganimete konmak

İnisiyatif kazanmak, inisiyatifi elde tutmak

Baştan çıkarmak, yanlış yönlendirmek

Kaçmak, gözden kaybolmak

Eski bir Çin atasözü şöyle der: “Savaşta hiçbir hileyi hor görme.” Bu nedenle strategemler kuramı, askerlik kuramının önemli bir bölümüdür. Savaşan bir komutan inisiyatifi kendi eline geçirmek isterse, düşmanını sürprizlerle mat etmeye yönelmek, yani düşmanın durumunu gözeterek uygulanabilir strategemler düşünmek zorundadır. Bu onu, kötü bir durumu iyi bir duruma dönüştürmek ve az sayıda bir kuvvetle düşmanın üstün gücüne karşı zafer kazanmak üzere harekete geçirir. Öyle ki, böyle bir strategemle o komutan, düşmanı askeri güç kullanmaksızın bile dize getirebilir. Askeri strategem sanatının temelinde yatan ilkeler, en yüksek ölçüde doğadan çıktıklarından, askeri strateji ve taktiğin genel ilkeleri olarak büyük bir yaşama gücüne sahiptirler.

STRATEGEM 1: İMPARATORU YANILTMAK VE DENİZİ AŞMAK

ÖZÜ: Amacı gizlemek, rotayı saptırmak. Takiyye strategemi..

YORUM: “Demek ki herkesin gözü önünde açıkça olup bitenler, sadece ve çoğu kez derinde yatan bir gizi örterler.”

STRATEGEM 2 : ZHAO’YU KURTARMAK İÇİN WEİ’Yİ KUŞATMAK

ÖZÜ: Düşmanın aşikar zaferini, onun korumasız, zayıf yerlerinden birini tehdit ederek yenilgiye dönüştürmek. Boşluk bulma strategemi.

YORUM: “Savaş suya benzer. Hiçbir belirli biçimi yoktur. Taktiğini düşmanın durumuna göre uygulayan ve zafere ulaşan kişi, layıkıyla bir iş yapmış sayılabilir.”

STRATEGEM 3 : BAŞKASININ HANÇERİYLE ÖLDÜRMEK

ÖZÜ: Bir düşmanı bir yabancı el aracılığıyla saf dışı bırakmak. Kendini tehlikeye atmadan birini dolaylı yönden rahatsız etmek. Vekil kullanma strategemi. Kendi yerine birini işe koşma strategemi.

YORUM: “Kendi gücün sınırlı ise düşmanın gücünü ödünç almalısın. Düşmana zarar veremiyorsan, onu kendi hançeriyle vurmayı denemelisin. Hicbir generalin yoksa, düşmanın generalini ödünç al. Hiçbir şey yapamıyorsan, hareketsiz kal. Hiçbir çıkış yolun yoksa, düşman eliyle amacına ulaş.”

STRATEGEM 4 : YORGUN DÜŞMANI SUKUNETLE BEKLEMEK

ÖZÜ: Yorgun (bitap) düşürme strategemi

YORUM: “Güçlü düşmanı yorgun düşürerek zayıflatmak gerekir.”

STRATEGEM 5 : HIRSIZLIK YAPMAK İÇİN YANGINDAN YARARLANMAK

9 öyküyle açıklanmıştır.

ÖZÜ: Bir mahrumiyetten, bir güçlükten, bir krizden yarar sağlamak. Kaosa düşmüş düşmana saldırmak.

YORUM: “Sadece tarlasını işleyen, eğitimi ve okumayı yararsız sayan köylüler büyük zararlara uğrarlar.

STRATEGEM 6 : DOĞUDA GÜRÜLTÜ ETMEK, BATIDA SALDIRMAK

ÖZÜ: Saldırıyı doğudan yapacağını duyurmak, fakat bunu batıda yapmak. Saldırının gerçek istikametini gizlemek amacıyla, bir başka istikamette manevra yapmak. Sözde saldırı strategemi.

YORUM: “Doğu’ da(n) gürültü çıkart; Batı’ da(n) saldır.”

STRATEGEM 7 : BİR HİÇTEN BİR ŞEY ÇIKARMAK

ÖZÜ: a Bir sahte tehlikeyi öylesine sahnelemeli ki, rakibin (düşmanın) dikkati, ardından gelmekte olan gerçek tehlikeyi sahte tehlike sayacak şekilde çelinmiş ve rakip (düşman) herhangi bir savunma önlemi almadan kurban durumuna düşürülmüş olsun.

b Bir sahte senaryoyla düşmanın gerçeği başka türlü algılamasını sağlamak ve bu suretle avantaj elde etmek.

c Uydurma haber yaymak; düzmece bir şeyi gerçekmiş gibi göstermek; ortalığa söylentiler yaymak; tezvirat ve yalan kampanyası açmak; karalama taktiği gütmek; bir sivrisinekten fil yapmak; abartma manevrası.

YORUM: “Yuvarlanan bir top, deliğe düşerse, yuvarlanması sona erer; oysa akıllı bir adamın yaydığı bir söylenti yoluna devam eder.”

STRATEGEM 8 : GÖRÜNÜŞTE ASMA KÖPRÜYÜ ONARMAK, FAKAT GİZLİCE CHENCANG’A YÜRÜMEK

ÖZÜ: a Yürüyüş yönünü kamufle etme strategemi.

b Asıl amacı sıradan bir eylemin ardına gizlemek; normal, alışılmış, teamüle uygun bir eylemin arkasına, tam aksi bir eylemi gizlemek.

YORUM: “Düşmanın saldırısını etkisiz kılacak olan şey, olağan ile olağandışını birleştirmektir. Genel olarak savaş sırasında olağan olandan bir yan katkı olarak yararlanılır. Fakat zafere, anormal olandan yararlanılarak ulaşılır.

STRATEGEM 9 : KARŞI KIYIDA YANAN ATEŞİ GÖZLEMEK

ÖZÜ: Düşmanın içine düştüğü krizi, güç durumu, görünüşte ilgisizce izlemek. Bilinçli olarak görmezden gelme: Eğilimler kendi çıkarına gelişinceye kadar, bir yardıma, etkin bir müdahaleye veya acil bir eyleme başvurmamak. Daha sonra eyleme geçmek ve meyveleri toplamak. Durumu, sonucunu bekleyerek kollama, oyalama strategemi.

YORUM: “Görünüşte hiçbir şey yapmamak, bir şey yapmanın en yüksek biçimidir.”

STRATEGEM 10 : GÜLÜCÜK ARKASINA HANÇER SAKLAMAK

ÖZÜ: Kötü niyetle dostluk gösterme. Güzel sözlerle niyeti gizleme (örtme). Sözle göz bağlama (uyutma) strategemi.

YORUM: “Diplomasinin gülücükleri; bu gülücükler arkasında bir hançer gizlidir.”

STRATEGEM 11 : ŞEFTALİ AĞACI YERİNE KURUYAN ERİK AĞACI

ÖZÜ: a Bir aldatıcı manevra yardımıyla, başkasını kurtarmak için kendini kurban etmek.

b Bir aldatıcı manevra yardımıyla, kendini kurtarmak için başkasını kurban etmek.

c Bir aldatıcı manevra yardımıyla, üçüncü bir kişiyi kurtarmak için birini kurban etmek.

d Çok değerli bir şeyi elde etmek için küçük bir kurban vermek.

YORUM: Bir çok suçlu, kendini geri planda saklayıp başkalarını kullanır. Bunlar karanlıkta ipleri ellerinde tutarlar ve işlerin iyi gitmediği durumlarda, kullandıkları kişileri ölümle baş başa bırakırlar.

STRATEGEM 12 : KOYUNU HAFİF ELLE ALIP GÖTÜRME

ÖZÜ: Bir avantaj sağlayacak bir şansı değerlendirmek üzere, psikolojik olarak her zaman ve her yönden hazırlıklı olmak.

YORUM: “Küçük, üzerinde durmaya değmez görünen bir avantaj bile göz ardı edilmemelidir. Çünkü küçük damlalar birikip okyanus olur.”

STRATEGEM 13 : YILANI ÜRKÜTMEK İÇİN ÇAYIRA VURMAK

ÖZÜ: Ağız yoklamak. Dolaylı yoldan uyarmak, yıldırmak. Gözdağı verme strategemi. Kışkırtma strategemi.

YORUM: “Kişilerin eğilimlerini anlamak için önce onları yoklayın.”

STRATEGEM 14 : RUHUN GERİ DÖNMESİ İÇİN BİR CESET ÖDÜNÇ ALMAK

ÖZÜ: a Tamamen geçmişe ait bir şeyi yeni bir amaçla yeniden yaşama sokmak.

b Gerçekte yeni olan bir şeyi, eski ve değerli bir şeymiş gibi kutsamak.

c Kendi özel güç alanını oluşturmak için başkasının gücünden yararlanmak.

YORUM: “Sürekli zafer kazanmak mümkün değildir. Ancak yararlanılabilir haldeki tüm şansları, insiyatifi ele geçirmek ve yenilgiyi zafere dönüştürmek için kullanmaya çalışmak gerekir.”

STRATEGEM 15 :DAĞDAKİ KAPLANI DÜZLÜĞE ÇEKMEK

ÖZÜ: Kaplanı, en önemli desteğinden, kendisini koruyan şeylerden mahrum kılarak zayıf düşürmek.

YORUM: “Düşmanın üstüne doğruca gitmek tehlikelidir; düşmanın gelmesini sağlamak fayda getirir.”

STRATEGEM 16 : BİR ŞEYİ YAKALAMAK İSTİYORSAN, ÖNCE ONU SERBEST BIRAKMALISIN

ÖZÜ: Kedi-fare strategemi.

YORUM: “Zamanı gelmediği sürece hiç kaygıya kapılmamalı ve özel bir çabayla geleceği belirlemeye kalkışmamalı.”

STRATEGEM 17 : BİR YEŞİM ELDE ETMEK İÇİN BİR TUĞLA FIRLATMAK

ÖZÜ: Ver-al strategemi. Yem-balık strategemi.

YORUM: “ Her armağan dostluğu pekiştirir.”

STRATEGEM 18 : BİR HAYDUT ÇETESİNİ ZARARSIZ HALE GETİRMEK İÇİN, ÖNCE ELEBAŞISINI YAKALAMAK GEREKİR.

ÖZÜ: Düşmanı, seçkinlerini zararsız hale getirerek bertaraf etmek. Elebaşını vurma strategemi

YORUM: “Düğüm, ipin ucunu bularak çözülür.“